乌鸦传媒

Has艂o 鈥瀌ost臋pno艣膰 cyfrowa鈥� (ang. digital accessibility) jest ostatnio odmieniane przez wszystkie przypadki za spraw膮 European Accessibility Act (EAA), czyli dyrektywy unijnej wchodz膮cej w 偶ycie 28 czerwca 2025 roku.

Wiele firm dzia艂aj膮cych na terenie Unii Europejskiej zacz臋艂o nagle obawia膰 si臋 surowych kar finansowych za niedostosowanie swoich produkt贸w i us艂ug do potrzeb os贸b z niepe艂nosprawno艣ciami. Ale czy w tym wszystkim chodzi o prawo i pieni膮dze?

Niepe艂nosprawno艣膰 鈥� kogo tak naprawd臋 dotyczy?

Definicje niepe艂nosprawno艣ci mog膮 si臋 nieco r贸偶ni膰 w zale偶no艣ci od kraju czy organizacji (Unia Europejska, ONZ), ale maj膮 wsp贸lny mianownik:

Niepe艂nosprawno艣膰 to d艂ugotrwa艂e ograniczenie zdolno艣ci wykonywania codziennych czynno艣ci. Mo偶e by膰 fizyczne, umys艂owe, intelektualne lub sensoryczne[1].

Zwr贸膰my uwag臋 na s艂owo 鈥瀌艂ugotrwa艂e鈥�. Dlaczego nie 鈥瀟rwa艂e鈥�? Czy ludzie z niepe艂nosprawno艣ciami to wy艂膮cznie np. osoby z ograniczon膮 sprawno艣ci膮 ruchow膮, osoby z niepe艂nosprawno艣ci膮 wzroku czy s艂uchu? Nie do ko艅ca. Pami臋tajmy o tym, 偶e wyzwania dotycz膮ce dost臋pno艣ci, r贸wnie偶 tej cyfrowej, mog膮 dotyczy膰… nas wszystkich. W ka偶dym momencie mo偶emy znale藕膰 si臋 w sytuacji, gdzie nasza zdolno艣膰 do wykonywania pewnych czynno艣ci b臋dzie ograniczona, nawet kr贸tkotrwale. Niekoniecznie musi by膰 to niepe艂nosprawno艣膰 w pe艂nym tego s艂owa znaczeniu.

Wyobra藕my sobie, 偶e 艂amiemy r臋k臋, kt贸r膮 obs艂ugujemy myszk臋 komputerow膮. Musimy prze艂o偶y膰 j膮 do drugiej d艂oni i nagle okazuje si臋, 偶e podczas korzystania z internetu nie potrafimy 鈥瀗ajecha膰鈥� na ten male艅ki symbol 鈥瀤鈥� zamykaj膮cy irytuj膮c膮 nas reklam臋.

Inna sytuacja: mamy chrypk臋 lub silny akcent, pr贸bujemy porozumie膰 si臋 przez telefon ze sztuczn膮 inteligencj膮 w funkcji obs艂ugi klienta w naszym banku, ale ona nie potrafi rozpozna膰 wypowiadanych przez nas s艂贸w.

Kolejny przypadek: jedziemy komunikacj膮 miejsk膮 i ogl膮damy na telefonie filmiki umieszczone na portalu spo艂eczno艣ciowym przez naszych ulubionych influencer贸w. W tramwaju jest bardzo g艂o艣no, nie mamy przy sobie s艂uchawek, a nie chcemy, 偶eby wszyscy s艂yszeli d藕wi臋ki wydobywaj膮ce si臋 z naszego smartfona.

I jeszcze jeden: jeste艣my osob膮 starsz膮 i chcemy sprawdzi膰 promocje na stronie pobliskiego dyskontu spo偶ywczego, ale jeste艣my atakowani przez mn贸stwo migaj膮cych reklam, a najnowsze oferty przewijaj膮 si臋 w karuzeli, kt贸rej nie da si臋 zatrzyma膰, a my nie nad膮偶amy z czytaniem drobnych literek z nazwami produkt贸w.

Takie przyk艂ady mo偶na mno偶y膰. Wynika z nich jasno, 偶e jaka艣 forma niepe艂nosprawno艣ci czy wyzwania mo偶e czasowo lub sytuacyjnie dotyczy膰 nas wszystkich.

Technologie asystuj膮ce i u艂atwienia dost臋pu

Co mo偶e nam w takich sytuacjach pom贸c? Zacznijmy od urz膮dze艅 i oprogramowania:

• joysticki 鈥� u偶ywane cz臋sto przez osoby z ograniczon膮 motoryk膮, kt贸re mog膮 porusza膰 w jakim艣 zakresie d艂oni膮 lub palcami,
•  tzw. mouth stick 鈥� czyli urz膮dzenie, z kt贸rego korzystaj膮 osoby z ograniczon膮 lub brakuj膮c膮 sprawno艣ci膮 ruchu r膮k, kt贸re nie maj膮 mo偶liwo艣ci obs艂ugi joysticka. Za pomoc膮 takiego 鈥瀌r膮偶ka鈥� mo偶na korzysta膰 z klawiatury albo obs艂ugiwa膰 smartfony i tablety.
• klawiatury 鈥� pomocne, gdy np. roz艂aduje nam si臋 myszka, ale niezb臋dne, kiedy nie widzimy,
• przetwarzanie tekstu na mow臋 鈥� wykorzystuj膮 je osoby z niepe艂nosprawno艣ci膮 mowy, kt贸re jednocze艣nie s膮 w stanie wystukiwa膰 tekst na klawiaturze,
• przetwarzanie mowy na tekst 鈥� przydatne, kiedy rozmawiamy z asystentem Google, Cortan膮 czy Siri, dyktujemy notatki na smartfonie, czy obs艂ugujemy urz膮dznia cyfrowe, nie mog膮c u偶y膰 do tego celu r膮k,
• czytniki ekranu 鈥� oprogramowanie (NVDA, Jaws czy VoiceOver dla komputer贸w oraz TalkBack i VoiceOver dla telefon贸w i tablet贸w) czytaj膮ce tre艣ci widoczne na ekranach,
• wy艣wietlacze i notatniki Braille鈥檃 鈥� urz膮dzenia przetwarzaj膮ce tekst na alfabet Braille鈥檃 i na odwr贸t,
• napisy i trankrypcje dla tre艣ci audio i wideo 鈥� dla os贸b G艂uchych, ale te偶 dla tych, kt贸rzy jad膮 wspomnianym wcze艣niej tramwajem i nie mog膮 ogl膮da膰 filmik贸w w wersji z d藕wi臋kiem,
• mo偶liwo艣膰 powi臋kszania tekstu (nawet do 400%) na stronie internetowej 鈥� dla os贸b s艂abowidz膮cych,
• kombinacje powy偶szych metod.

A co my mamy z tym wsp贸lnego?

Skoro osoby z niepe艂nosprawno艣ciami maj膮 do dyspozycji tak wiele pomocnych urz膮dze艅 i program贸w, to o co w艂a艣ciwie chodzi z t膮 dost臋pno艣ci膮 i co my, pracownicy IT, mamy z tym wsp贸lnego?

Ot贸偶… wiele! 呕eby czytnik ekranu, opcja powi臋kszania tekstu czy obs艂ugiwanie z klawiatury mog艂y naprawd臋 na co艣 si臋 przyda膰, wytwarzane przez nas oprogramowanie i strony internetowe musz膮 by膰 odpowiednio przygotowane.

Wszystko zaczyna si臋 na etapie rozmowy z klientem i zbierania wymaga艅 przez osoby w rolach analityk贸w biznesowych 鈥� ju偶 wtedy nale偶y w projekcie zarezerwowa膰 czas potrzebny na wdro偶enie dost臋pnych rozwi膮za艅. Nast臋pnie trzeba odpowiednio zaprojektowa膰 interfejs u偶ytkownika  鈥� na przyk艂ad zadba膰 o odpowiedni kontrast kolor贸w, kr贸j font贸w i rozmiar przycisk贸w. P贸藕niej kluczow膮 rol臋 odgrywaj膮 programi艣ci, kt贸rzy na podstawie wytycznych i projekt贸w pisz膮 dost臋pny, czysty kod. Rami臋 w rami臋 z nimi pracuj膮 testerzy sprawdzaj膮cy, czy oprogramowanie/strona internetowa wygl膮da i dzia艂a tak, jak powinny. Na koniec osoby, kt贸re b臋d膮 umieszcza膰 na stronach internetowych r贸偶ne tre艣ci, powinny zosta膰 przeszkolone z zasad dost臋pno艣ci tak, aby umia艂y poprawnie dodawa膰 teksty alternatywne do obraz贸w, u偶ywa膰 nag艂贸wk贸w, tworzy膰 prawid艂owe odno艣niki, dodawa膰 napisy do film贸w.

Jak wida膰, jest to skomplikowany i do艣膰 kosztowny proces, a wi臋c…

Czy warto inwestowa膰 w dost臋pno艣膰 cyfrow膮?

5x TAK!

• Po pierwsze, wype艂niaj膮c obowi膮zek nak艂adany przez nowe, unijne prawo, firmy unikn膮 ryzyka wysokich kar i d艂ugich, kosztownych proces贸w s膮dowych.
• Po drugie, firmy, kt贸re dzi臋ki dost臋pno艣ci zwi臋ksz膮 swoj膮 przewag臋 nad konkurencj膮, w osobach z niepe艂nosprawno艣ci膮 znajd膮 nowych u偶ytkownik贸w i klient贸w, co prze艂o偶y si臋 na lepsze wyniki finansowe.
• Po trzecie, firmy, kt贸rych produkty i us艂ugi b臋d膮 dost臋pne cyfrowo, b臋d膮 postrzegane jako odpowiedzialne spo艂ecznie, co mo偶e przyci膮ga膰 nowych klient贸w i partner贸w biznesowych.
• Po czwarte, wiele zasad dost臋pno艣ci cyfrowej, takich jak czytelne fonty, odpowiedni kontrast kolor贸w czy intuicyjna nawigacja, poprawia og贸ln膮 u偶yteczno艣膰 stron internetowych i aplikacji dla wszystkich u偶ytkownik贸w, co sprawia, 偶e klienci sp臋dz膮 wi臋cej czasu na stronie czy w aplikacji firmy i nie uciekn膮 do konkurencji.
• Po pi膮te i najwa偶niejsze 鈥� w dost臋pno艣ci chodzi o ludzi! Prawo czy wytyczne organizacji standaryzuj膮cych s膮 tylko 艣rodkami do osi膮gni臋cia celu, jakim jest umo偶liwienie osobom z niepe艂nosprawno艣ciami dost臋pu do produkt贸w i us艂ug na r贸wni z innymi. Inwestuj膮c w dost臋pno艣膰 cyfrow膮, firmy pokazuj膮, 偶e dbaj膮 o wszystkich swoich klient贸w, niezale偶nie od ich mo偶liwo艣ci. To buduje pozytywny wizerunek marki, zwi臋ksza lojalno艣膰 klient贸w i przyczynia si臋 do tworzenia bardziej inkluzywnego spo艂ecze艅stwa.

Podsumowuj膮c, inwestowanie w dost臋pno艣膰 cyfrow膮 to nie tylko obowi膮zek prawny, ale tak偶e strategiczna decyzja biznesowa, kt贸ra przynosi korzy艣ci zar贸wno firmom, jak i spo艂ecze艅stwu.

---

[1] 呕谤贸诲艂辞: